DMR behoort net als D-Star, RTTY, PSK en JT65 tot de zogenaamde digitale modes.

DMR komt voort uit de professionele wereld (overheidsdiensten, bedrijfsleven, hulpdiensten enz). Net als de radioamateurs, maakten deze ‘professionals’ oorspronkelijk gebruik van de analoge techniek om spraak en data over te brengen. Omdat de gebruikte modulatiesoorten naar verloop van tijd niet meer de gewenste services op een adequate manier konden faciliteren en ook de gevraagde kwaliteitsvereisten al maar hoger werden, is door ETSI (European Telecommunications Standards Institute) op enig moment een nieuwe digitale radio standaard ontwikkeld en voor het eerst in 2005 geratificeerd : DMR. De eerste DMR-apparatuur is vervolgens aanvang 2007 op de markt gekomen. Doordat de ontwikkelde DMR-apparatuur ook geschikt bleek voor onze radiohobby, is deze apparatuur, zoals dit wel vaker in het verleden gebeurde, in ons ‘radioamateurcircuit’ terechtgekomen.

Net als een FM-gemoduleerd signaal, zal de over te dragen informatie van een DMR-uitzending (stem en/of data) op een of andere manier aan het radiosignaal (RF) moeten worden toegevoegd. Dit gebeurt door deze informatie eerst om te zetten naar een binaire reeks getallen, dit noemen we het ‘coderen’ ofwel digitaliseren. Nu kan de verkregen binaire informatie (de enen en de nullen) aan het RF-signaal worden toegevoegd door de frequentie van de draaggolf te laten variëren (=verschuiven)  in het ritme van de aangeboden binaire waarde. Deze frequentieverschuivingsmodulatie (Engels : Frequency Shift Keying, FSK) is dus een vorm van Frequentie Modulatie (FM) waarbij een soort ‘puls-trein’ de ether wordt ingestuurd. DMR wordt vaak in één adem genoemd met ‘4 level FSK’ (4FSK), de exacte benaming van de toegepaste modulatiesoort.

Een 4FSK-gemoduleerd signaal kan je niet zonder meer beluisteren op een standaard FM-ontvanger aangezien het signaal eerst gedecodeerd moet worden. Decoderen is bijvoorbeeld mogelijk door de afgetapte ‘puls-trein’ vanuit de discriminator-uitgang van de ontvanger door te geleiden naar de geluidskaart van de computer en middels daarvoor geschikte software (bv. Digital Speech Decoder, DSD+) hoorbaar te maken. Over het gebruik van DSD+ heb ik al eerder een artikel geschreven, klik hier.

Het DMR-protocol omvat 3 operatiemodus :

• Tier 1 : licentieloos (bv. PMR)
• Tier 2 : conventioneel, licentie benodigd  <– gebruik door radioamateurs
• Tier 3 : trunked, licentie benodigd

DMR (Tier 2 en 3) maakt gebruik van het zogenaamde 2-slot Time Division Multiple Access (TDMA), hetgeen betekent dat je bijvoorbeeld gelijktijdig middels één tijdslot voice kunt versturen en middels het andere tijdslot data (=bijvoorbeeld een sms-bericht of de GPS-locatie). In onderstaande schematische weergave van een DMR/TDMA-signaal, vertegenwoordigt elk gekleurd blokje een stukje data van óf tijdslot 1 óf tijdslot 2. Elk blokje duurt exact 30ms. Dus wanneer je een DMR-uitzending verzorgt en je gebruikt maar één tijdslot, dan wordt er 30ms een signaal uitgezonden, vervolgens 30ms is er géén signaal en dan wordt weer 30ms een signaal uitgezonden enz. enz. enz.

De tijdsloten kan je vergelijken met het mechanisme dat ook wordt toegepast in een GSM/smartphone: je kunt tegelijkertijd een sms-bericht versturen/ontvangen, surfen én bellen. Een GSM maakt gebruik van de ‘multi slot’-techniek (4 of 5 tijdsloten) en is op dat vlak een stuk geavanceerder dan DMR, waarbij natuurlijk wel de kanttekening gemaakt moet worden dat DMR voor een heel ander doel  ontwikkeld is. D-Star maakt daarentegen gebruik van één tijdslot en verstuurt dus alle informatie (voice en data) in een grote sequentiële ‘puls-trein’. Dit laatste betekent dat DMR en D-Star transceivers elkaar niet ‘begrijpen’ (lees : geen voice en data kunnen uitwisselen) omdat de protocollen van beide modes niet op elkaar zijn afgestemd.

De bandbreedte van een DMR-signaal bedraagt 12,5 KHz. Wanneer je echter één tijdslot gebruikt, dan bedraagt de maximale bandbreedte slechts 6,25 KHz.

Om met elkaar te kunnen communiceren in DMR(4FSK)-mode, heb je op dit moment nog speciaal hiervoor ontwikkelde apparatuur nodig. De twee grootste fabrikanten van DMR-apparatuur op dit moment zijn Hytera en Motorola. Beiden hebben mobilofoons en portofoons in het assortiment voor de 2m-band en de 70cm-band en bieden deze o.a. aan via resellers van HAM-apparatuur.

Gelukkig zijn er ook steeds meer andere fabrikanten die DMR adopteren en hiervoor apparatuur op de markt brengen, vaak tegen aantrekkelijkere prijzen dan de twee grote marktleiders. Belangrijk : (‘SMS’-)berichten uitwisselen tussen de verschillende merken apparatuur is niet altijd mogelijk, let hier dus op bij de aanschaf, zeker wanneer je ‘SMS’-en met iemand anders belangrijk vindt. Meer dan 90% van degenen die een DMR-transceiver bezit, heeft een Hytera-compatible transceiver. Een QSO maken met een andere DMR-gebruiker is altijd mogelijk ongeacht het merk transceiver dat je gebruikt, want hiervoor is namelijk deze ETSI Tier 1/2/3-standaard bedacht !

Let bij de aanschaf van een DMR-transceiver er wel op dat het toestel minimaal Tier 2 compliant is, want wij radiozendamateurs gebruiken Tier 2 als operatiemode.

Er zijn twee soorten DMR-netwerken : het zogenaamde HYT-netwerk (80%) en het TRBO-netwerk (20%), deze twee netwerken zijn nog niet aan elkaar gekoppeld. Dit laatste betekent dat, wanneer je met jouw DMR-transceiver een verbinding maakt met/via bijvoorbeeld een (Motorola) TRBO-repeater, je op dat moment géén verbinding kunt maken met iemand die een verbinding maakt met/via het HYT-netwerk. Alle DMR-repeaters in Nederland zenden uit in de 70cm-band, waarschijnlijk omdat daar voldoende vrije repeaterfrequenties zijn.

DMR is NIET een vervanger van een van de bestaande modes. DMR is een aanvullende mode die, vanwege de achterliggende techniek, een hoop nieuwe en interessante mogelijkheden biedt in één concept, namelijk : het maken van simplex-verbindingen (draadloos) + repeater-verbindingen (draadloos) + world wide-verbindingen (deels draadloos en deels via het Internet). Wat de laatste soort verbindingen betreft zijn er erg interessante mogelijkheden : je kan jouw transceiver zo programmeren dat je bijvoorbeeld een draadloze verbinding maakt met een DMR-repeater en deze de opdracht geeft om óf jouw signaal weer uit te zenden (dit volgens hetzelfde principe zoals we al kennen uit de analoge repeater-wereld), maar je kunt ook de repeater de opdracht geven om jouw signaal door alle aangesloten Nederlandse DMR-repeaters uit te laten zenden zodat je toch op 70cm met collega-amateurs in Amsterdam en Groningen kunt praten.

Een andere mogelijkheid is om de DMR-repeater de opdracht te geven een verbinding te maken met een van de New-Yorkse DMR-repeaters en daar jouw signaal te laten uitzenden. Nóg een andere mogelijkheid is om de DMR-repeater bij jou in de buurt de opdracht te geven jouw signaal door te sturen naar een zogenaamde ‘talk group’, zodat je in een bepaalde themagroep met ‘gelijkgestemden’ over een bepaald onderwerp kunt praten. Dit zijn allemaal standaard mogelijkheden van een DMR-transceiver wanneer je binnen het bereik bent van een DMR-repeater.

 … en dan nog iets :

met een DMR-transceiver kan je nog een hoop andere leuke dingen doen (verschilt per model) :

• een specifieke DMR-gebruiker óf een groep DMR-gebruikers oproepen
• een specifieke DMR-gebruiker óf een groep DMR-gebruikers een berichtje (SMS) sturen
• jouw GPS-positie automatisch doorsturen naar het bekende APRS.FI-kaartje zodat mensen jou kunnen volgen. Het is zelfs mogelijk om jouw snelheid op dit kaartje te laten plotten
• de DMR-transceiver op afstand activeren vanaf een andere DMR-transceiver (zelf te bepalen of je dit toestaat natuurlijk)
• de DMR-transceiver bij mobiel/portable gebruik automatisch de sterkste repeater laten zoeken en hiernaar overschakelen (‘roaming’) zodat je dit niet handmatig behoeft te doen
• gewoon in FM-mode uitzenden, dus naast DMR heb je ook het oude vertrouwde ‘analoog’ aan boord
• het gebruik van DTMF en CTCSS, VOX.

Zelf heb ik een (Tytera) TYT MD-380 aangeschaft om met DMR te experimenteren. Ook heb ik een DMR-ID aangevraagd, 2043062, waarop je mij kan bereiken.

Op de website www.ham-dmr.nl is veel informatie terug te vinden.. Neem eens een kijkje..

 

_{Bron: Deze tekst is voor een groot deel afkomstig van dmr-limburg.nl}