APRS, het hoe, wat en waarom

APRS, het klinkt bijna als GPS, wat staat voor Global Position System. Die twee zijn met APRS een beetje met elkaar verbonden. APRS werkt niet zonder GPS. Elk plekje op de aardbol heeft zogenaamde coördinaten. Met elke meter die je loopt, veranderen die. APRS werkt met die coördinaten. Zo heeft mijn antennemast in Maarssenbroek deze; 52°08.28' N 5°01.15' E. 

UI-View is een programma wat overweg kan met APRS-data. Het programma laat een kaart zien van een land, een regio, woonplaats of zelfs een wijk. Indien er geen kaart beschikbaar is op internet van jou regio, kun je die eventueel zelf maken. Dit vereist wel veel werk en een GPS-ontvanger om de plaatsen op de kaart te kunnen bepalen. Voorts zijn er nog tal van andere programma's zoals Xastir, WinAPRS en AGW-Tracker. Met deze laatste is het maken en/of downloaden van kaarten niet meer nodig, omdat AGW-Tracker met kaarten werkt van onder andere Google-Maps.

APRS is echt iets van zendamateurs, voor zendamateurs. Je hebt mobiele- en basisstations.

Basisstations

Basisstations zijn zendamateurs die dus thuis zitten en verder niet verplaatsen. Als men eenmaal de coördinaten weet van de plek waar zijn huis staat, voert men die in in bijvoorbeeld UI-View en om het half uur worden deze coördinaten verzonden via de zender. Andere mensen die met UI-View (of een ander programma) werken, zien dan een vlakje op de kaart verschijnen met de callsign, de roepnaam van de bewuste zendamateur. Basisstations kunnen ook via internet werken. Ze loggen in op één van de vele servers en kunnen dan, afhankelijk van de instellingen, stations zien over de hele wereld. Basisstations gebruiken veelal hun callsign zonder toevoeging. Dus, PD3RFR in mijn geval.

Mobiele stations

Mobiele stations hebben een iets uitgebreidere uitrusting en een iets grotere uitleg nodig. Allereerst worden er voor mobiele stations diverse SSID's gebruikt, oftewel toevoegingen als -5 of -9. Auto's en vrachtwagens gebruiken veelal -9, bootjes en mobiele telefoons (APRSdroid) gebruiken bijvoorbeeld vaak -5. Je kunt op vele manieren mobiel zijn. Dat kan zijn op een boot, in de auto, in de vrachtwagen of zelfs vanuit een luchtballon! Je kan zelfs een pictogram laten verschijnen op de kaart, zoals een auto, vrachtwagen, politieauto, luchtballon of een boot, afhankelijk waarmee je mobiel bent.

Mobiel APRS begint bij de coördinaten. Omdat men mobiel is, veranderen deze dus continu. Met een GPS-ontvanger kan men de juiste coördinaten krijgen. Verder heeft men een zogenaamde "tracker" nodig. Dit is een klein printplaatje met wat elektronica erop. Hier wordt de GPS-ontvanger op aangesloten, die continu de juiste coördinaten aan de tracker geeft.

Aan de tracker is een zender verbonden. De tracker bepaald wanneer de coördinaten worden uitgezonden en schakelt daarbij zelf de zender in en verzend automatisch de GPS-coördinaten met eventueel nog wat extra informatie, zoals snelheid en rijrichting en soms een korte, zelf in te voeren tekst. Als de data is uitgezonden, is het natuurlijk handig als je in heel Nederland op de APRS-kaart verschijnt. Maar omdat men mobiel is, heeft men maar een beperkt zendbereik. Daarvoor is een oplossing, namelijk zogenaamde digipeaters.

Digipeaters

Digipeaters, vrij vertaalt: "digitale herhalers". Digipeaters (kortweg digí) zijn basisstations in feite, maar met een speciale functie. Ze kunnen namelijk de GPS-positie (een packet of frame genoemd) die mobiele stations uitzenden, heruitzenden, digipeaten. Daardoor wordt het bereik van een mobiel station natuurlijk een stuk groter. Veelal kunnen verschillende digi's elkaar ook horen en deze werken dan als een ketting. Als een mobiel station een frame uitzend, dan zal een digi het signaal herhalen. Als een andere digi dat signaal hoort, zal hij het, afhankelijk van de instellingen, dat frame ook weer herhalen. Zo komt men dus binnen een minuut op de APRS-kaart in heel Nederland.

Maar digi's kunnen ook gekoppeld zijn aan internet, op één van de vele wereldwijde servers. Zo kan dus iedereen, waar dan ook ter wereld, zien waar mobiel stations zijn. Met logt in op de server, en zodra er een frame van een station voorbij komt, wordt dit op de kaart gezet. Digi's zijn vaak niet meer dan gewone basisstations. Zeker zendamateurs die UI-View gebruiken, kunnen heel simpel tegelijk als digi gaan fungeren. Zeker als UI-View ook op internet aangesloten is, heeft men zeer snel een digi opgezet. Zo is het digi-netwerk bijna landelijk dekkend omdat overal wel iemand met APRS werkt.

Kan ik ook een digipeater opzetten?

In principe mag iedere zendamateur een digipeater opzetten. Het liefst op 144.800 MHz, en als secundaire frequentie 430.5125 MHz. Belangrijk is wel dat je niet te dicht bij een andere digipeater moet zitten. De aangeraden minimale afstand is ca. 25 kilometer. Doe je dit niet, dan zal er veel extra (en onnodige) drukte ontstaan op de frequentie. Verder verdient het aanbeveling om 24 uur per dag in de lucht te zijn en dat je een modem hebt die goed is afgesteld. Als digipeater gebruik je dan de callsign met de toevoeging -2. Er zijn nog plaatsen waar het ontbreekt aan dekking, neem bijvoorbeeld noordoost Nederland.

Frequenties

De meest gebruikte frequentie voor APRS bevind zich in de 2meter-band op 144.800 MHz, FM. Als het druk is, dan is echt het hele kanaal continu bezet met digitale signalen. Dit betreffen alleen maar GPS-posities van mobiele- en basisstations, inclusief de digi's.

Verder wordt er ook APRS gedaan op de 70cm-band, op 430.5125 MHz. Ook hier weer tref je signalen aan van mobiele- en basisstations, inclusief de digi's.

Sommige digi's zijn zogenaamde crossband-digi's. Ze hebben een koppeling tussen beide frequenties en zenden frames van de 2meter-band naar de 70cm-band en omgekeerd. Daarnaast kunnen ze ook nog eens aan een server op internet hangen, waardoor er een hele functionele digipeater ontstaat. Van digipeaters wordt verwacht dat ze 24 uur per dag in de lucht zijn, om zo een betrouwbare dekking in de regio te kunnen geven.

Kaarten voor APRS

Via het internet kunnen er diverse kaarten worden gedownload. Kaarten van de hele wereld, Europa, alleen Nederland en soms zijn er zelfs kaarten beschikbaar van je eigen regio, provincie of zelfs je woonplaats! Op de pagina met "links" staat een link naar een goede en actuele APRS-website, waar je van alles kan downloaden, zoals kaarten, programma's en utils. Met AGW-Tracker hoef je je geen zorgen te maken om kaarten, AGW-Tracker maakt gebruik van onder andere Google-Maps.

Hoe ziet het er uit?

Hieronder twee screenshots van de website APRS.fi. Links is een voorbeeld van mijn weerstation/basis en rechts ben ik mobiel op het QRL.

Het doel van APRS

Tja, een doel... het is meer voor de lol dan wat anders. Mensen kunnen via APRS met elkaar chatten, of systeeminformatie opvragen. Steeds meer stations vinden het wel leuk om APRS te draaien, maar een echt doel... Het is natuurlijk wel grappig om te kijken waar de mobiele stations zich bevinden, waar ze naartoe gaan of om te kijken wat de temperatuur is en of er regen valt in bepaalde plaatsen van het land.

Het is natuurlijk wél leuk om bezig te zijn met digitale technieken. Je kunt experimenteren met de vele soorten modems/TNC's, met zendontvangers en natuurlijk met de diverse programma's die in omloop zijn voor APRS. Je wordt er altijd wijzer van.

Verder is APRS absoluut NIET bedoeld voor levensbedreigende situaties. Stel je gaat bergbeklimmen in de Alpen of "zomaar" wat rond fietsen op de Veluwe, dan is APRS dus géén middel om in tijd van nood te laten zien waar je zit. Ook is APRS niet bedoeld om diefstal van voertuigen te voorkomen of deze te traceren. Hiervoor zijn andere, betrouwbaardere oplossingen voor handen.

Ik heb nog vragen, wat nu?

Er zijn talloze websites die APRS uitleggen. Uitleg, documentatie, instellingen en programma's, het is allemaal te vinden via internet. Ik raad je dan ook aan om op bijvoorbeeld Google te zoeken als je nog vragen hebt. 

Dit artikel is voor het grootste gedeelte overgenomen van PD2RLD.