Wat is een zendamateur?

Vanuit uw slaapkamer via de maan praten met iemand uit Brazilië onmogelijk? Niet voor een radiozendamateur.

Radiozendamateurs, ook wel zendamateurs genoemd, houden zich bezig met het zenden en ontvangen van berichten uit de hele wereld. In Nederland zijn er meer dan 13.000 mensen die deze hobby, waarbij het experimenteren met zenders, ontvangers en radiosignalen centraal staat, beoefenen. Radiosignalen zijn elektromagnetische golven die worden beïnvloed door zonneactiviteit en weersinvloeden.

Onderzoeken en experimenten naar de voortplanting van radiogolven door de lucht onder diverse omstandigheden vormen een belangrijk onderdeel van het zendamateurisme. Elke zendamateur heeft zijn eigen specifieke aandachtsgebied. Zo wil de één verbindingen maken over steeds groter wordende afstanden en wil een ander juist alleen maar zenders maken.

Er zijn in Nederland twee grote landelijke verenigingen actief, de VERON (Vereniging voor Experimenteel Radio Onderzoek in Nederland) en de VRZA (Vereniging van Radio Zend Amateurs). Deze verenigingen proberen de belangen van zendamateurs zo goed mogelijk te bewaken en te verdedigen. De verenigingen zijn ook verantwoordelijk voor het organiseren van de cursussen en examens die nodig zijn om zendamateur te worden.

Geen piraten

Een radiopiraat wordt vaak ten onrechte zendamateur genoemd. Piraten zijn, in tegenstelling tot zendamateurs, wettelijk gezien niet ter zake kundig in het gebruik van zendapparatuur, beschikken niet over de benodigde wetskennis en zijn niet geregistreerd. Piraten houden zich voornamelijk bezig met het verzorgen van radioprogramma’s en het uitzenden van muziek, niet met experimenten. Omdat piraten niet gemachtigd zijn om gebruik te maken van de frequentieruimte, zijn deze uitzendingen illegaal.

Examens

Voordat iemand zendamateur kan worden, moet hij een examen afleggen. De zendamateur laat zo zien dat hij de basiskennis van het zendamateurisme beheerst en verantwoord zijn apparatuur kan bedienen. Hierdoor wordt zo goed mogelijk voorkomen dat iemand bij het zenden storingen veroorzaakt. Storingen zijn namelijk niet alleen lastig, maar kunnen ook onveilige situaties veroorzaken, bijvoorbeeld in het luchtverkeer.

Er bestaan twee soorten examens: full en novice. Iemand die slaagt voor het full examen heeft alle rechten die er zijn voor zendamateurs. Iemand die een novice examen heeft afgelegd, heeft een beperkte bevoegdheid en mag maar een beperkt aantal frequenties gebruiken met een beperkt zendvermogen. Van alle beschikbare frequenties is ongeveer 6% gereserveerd voor zendamateurs.

Als iemand slaagt voor het examen, kan hij zich als radiozendamateur registreren bij Agentschap Telecom, de toezichthouder op het gebruik van frequenties. Bij de registratie krijgt de zendamateur ook een naam. Dit wordt een “identificatie” of “callsign” genoemd. Deze calls zijn internationaal vastgesteld. Ieder callsign is uniek en zorgt ervoor dat elke zendamateur herkenbaar is. Een callsign bestaat uit twee delen: een prefix, die het land aangeeft waar de amateur woont en een suffix, die het betreffende amateurstation identificeert. De prefix is meestal een combinatie van letters en cijfers. De prefix van Nederland is te herkennen aan de letter P gevolgd door de letter A t/m I en een cijfer. Een voorbeeld van een Nederlands callsign zijn mijn roepletters PD3RFR. PD houdt in dat ik een novice registratie heb, de 3 is een vrije keuze, evenals de laatste 3 letters. Meer over mijn keuze lees je hier.

Verbindingen

Er zijn veel verschillende manieren waarop verbindingen tot stand komen. Een van de oudste en bekendste manieren is morsecode. Deze techniek is vooral geschikt om bij moeilijke omstandigheden verbindingen te leggen. Andere soorten signalen die verstuurd worden, zijn FM, AM en televisie. Omdat radiosignalen goed te weerkaatsen zijn, kunnen zelfs de maan en meteorieten gebruikt worden als spiegel om signalen te (weer)kaatsen en verbinding te leggen.

Het systeem van naamgeving wordt over de hele wereld gebruikt. Daardoor kunnen zendamateurs zich eenvoudig internationaal bekend maken. Een met succes tot stand gebrachte verbinding heet in zendamateurjargon een “QSO”. Dit is een internationaal vastgestelde code. Internationale contacten worden vaak wederzijds bevestigd met een QSL-kaart. Dat is een 'ansichtkaart' die de zendamateurs aan elkaar versturen waarop de datum van de verbinding genoemd wordt. 

Welke frequenties en vermogens?

Als zendamateur krijg je het recht om bepaalde frequenties te mogen gebruiken. Zoals gezegd is F de uitgebreide registratie waarbij je op alle beschikbare banden met hoge vermogens (tot 400 Watt) mag uitzenden, maar ook met de wat beperktere N-registratie kun je veel experimenteren. Sinds 7 december 2006 mogen N-amateurs ook op HF uitkomen en sinds 18 juni 2021 is en er een uitbreiding voor de 20 en 40 meter bijgekomen, waardoor de complete banden gebruikt mogen worden en ook is er een hoger vermogen toegestaan of de korte golf. Het maximale vermogen op frequenties < 30 MHz is nu 100 Watt, daarboven (VHF/UHF) is 25 Watt toegestaan. Er gelden geen beperkingen ten aanzien van de klasse van uitzending. 

Hieronder het schema welke frequenties je mag gebruiken als je de N-registratie hebt.

Zoals je ziet, je kan met een N-registratie aardig uit de voeten.